شیر فولادی Steel Valve نوعی شیر صنعتی است که برای کنترل، قطع و وصل یا تنظیم جریان سیالات طراحی شده است. این شیرها به دلیل مقاومت بالا در برابر فشار و دما، عمر طولانی و تحمل شرایط سخت، در بسیاری از صنایع از جمله نفت و گاز، پتروشیمی، نیروگاه‌ها و صنایع آب و فاضلاب استفاده می‌شوند.

ساختار و اجزای اصلی شیر فولادی

1. بدنه (Body):
   • قسمت اصلی شیر که از جنس فولاد کربنی یا فولاد ضدزنگ ساخته می‌شود.
   • مقاومت بالایی در برابر فشار، دما و خوردگی دارد.
2. کلاهک (Bonnet):
   • پوششی که اجزای داخلی شیر را محافظت می‌کند و امکان دسترسی به آنها برای تعمیر و نگهداری را فراهم می‌کند.
3. دیسک یا گوه (Disc/Gate):
   • بخشی که جریان سیال را باز، بسته یا تنظیم می‌کند.
   • نوع دیسک بسته به نوع شیر متفاوت است (مثلاً کروی، توپی، پروانه‌ای).
4. استم (Stem):
   • میله‌ای که دیسک یا پلاگ را به عملگر متصل کرده و حرکت آن را کنترل می‌کند.
5. عملگر (Actuator):
   • مکانیزمی برای باز و بسته کردن شیر. می‌تواند دستی، برقی، پنوماتیک یا هیدرولیک باشد.
6. سیل یا آب‌بندها (Seals):
   • برای جلوگیری از نشتی طراحی شده‌اند و معمولاً از مواد مقاوم به خوردگی مانند تفلون یا گرافیت ساخته می‌شوند.
7. سیت (Seat):
   • محل قرارگیری دیسک در حالت بسته که آب‌بندی را تضمین می‌کند.

ویژگی‌های شیر فولادی

1. مقاومت بالا:
   • تحمل فشارهای بالا (تا کلاس ۲۵۰۰) و دماهای بالا (تا ۵۰۰ درجه سانتی‌گراد).
2. طول عمر زیاد:
   • متریال فولادی در برابر خوردگی، ضربه و سایش مقاوم است.
3. تنوع در طراحی:
   • انواع مختلف برای کاربردهای خاص (شیر توپی، پروانه‌ای، کشویی و غیره).
4. انعطاف در نصب:
   • اتصال‌های مختلف (فلنجی، دنده‌ای، جوشی) برای خطوط لوله متنوع.
5. کاربرد گسترده:
   • قابل استفاده برای مایعات، گازها، بخار و حتی مواد خورنده.

انواع شیرهای فولادی (Types of Steel Valves)

شیرهای فولادی بر اساس نوع کاربرد، طراحی و مکانیزم عملکرد در انواع مختلفی دسته‌بندی می‌شوند. هر نوع شیر برای کنترل جریان سیالات خاصی مانند آب، نفت، گاز یا بخار در شرایط کاری متفاوت طراحی شده است.

۱٫ شیر کشویی فولادی (Steel Gate Valve)

• ویژگی‌ها:
  برای باز و بسته کردن کامل جریان طراحی شده است. معمولاً برای سیالاتی که نیاز به قطع و وصل کامل دارند استفاده می‌شود.
• کاربردها:
  خطوط انتقال آب، نفت و گاز.
• استانداردها:
  API 600 (فلنجی)، API 602 (دنده‌ای و جوشی).

۲٫ شیر توپی فولادی (Steel Ball Valve)

• ویژگی‌ها:
  دارای یک توپ داخلی برای قطع و وصل جریان. عملکرد سریع و آب‌بندی قوی.
• کاربردها:
  صنایع نفت و گاز، پتروشیمی و سیستم‌های خطوط فشار قوی.
• مزایا:
  مقاومت در برابر نشتی، سرعت بالا در عملکرد.

۳٫ شیر پروانه‌ای فولادی (Steel Butterfly Valve)

• ویژگی‌ها:
  دارای دیسک دایره‌ای‌شکل برای کنترل جریان. سبک و کم‌هزینه با عملکرد سریع.
• کاربردها:
  سیستم‌های آب‌رسانی، تصفیه‌خانه‌ها و خطوط با فشار متوسط.
• مزایا:
  طراحی فشرده، مناسب برای نصب در فضاهای محدود.

۴٫ شیر سوزنی فولادی (Steel Needle Valve)

• ویژگی‌ها:
  برای تنظیم دقیق جریان سیال در خطوط کوچک استفاده می‌شود.
• کاربردها:
  صنایع ابزار دقیق و کنترل جریان دقیق در لوله‌های کوچک.
• مزایا:
  کنترل دقیق و کاربرد در دبی‌های پایین.

۵٫ شیر یک‌طرفه فولادی (Steel Check Valve)

• ویژگی‌ها:
  برای جلوگیری از بازگشت جریان طراحی شده است. معمولاً در خطوط پمپ و انتقال سیالات استفاده می‌شود.
• انواع:
  • سوئینگ (Swing Check Valve)
  • بالابر (Lift Check Valve)
• کاربردها:
  سیستم‌های آبرسانی، پمپاژ نفت و گاز.

۶٫ شیر اطمینان فولادی (Steel Safety Valve)

• ویژگی‌ها:
  برای تخلیه فشار اضافی از سیستم‌های تحت فشار طراحی شده است.
• کاربردها:
  دیگ‌های بخار، کمپرسورها و مخازن تحت فشار.
• مزایا:
  جلوگیری از آسیب به تجهیزات و حفظ ایمنی.

۷٫ شیر سماوری فولادی (Steel Plug Valve)

• ویژگی‌ها:
  دارای یک پلاگ مخروطی یا استوانه‌ای برای کنترل جریان.
• کاربردها:
  صنایع نفت، گاز و شیمیایی برای قطع و وصل سریع جریان.
• مزایا:
  طراحی ساده و مقاومت در برابر خوردگی.

۸٫ شیر فشارشکن فولادی (Steel Pressure Reducing Valve)

• ویژگی‌ها:
  فشار سیال را به صورت خودکار تنظیم و کاهش می‌دهد.
• کاربردها:
  سیستم‌های بخار، خطوط گاز طبیعی و آب فشار بالا.
• مزایا:
  حفاظت از تجهیزات در برابر فشار زیاد.

۹٫ شیر کروی فولادی (Steel Globe Valve)

• ویژگی‌ها:
  برای تنظیم و کنترل جریان طراحی شده است. دارای دیسک کروی‌شکل است که به‌صورت تدریجی باز و بسته می‌شود.
• کاربردها:
  سیستم‌های بخار، خطوط مایعات و گاز.
• مزایا:
  دقت بالا در تنظیم جریان.

۱۰٫ شیر دیافراگمی فولادی (Steel Diaphragm Valve)

• ویژگی‌ها:
  از یک دیافراگم انعطاف‌پذیر برای قطع و وصل جریان استفاده می‌کند.
• کاربردها:
  سیستم‌های خورنده و سیالات با ذرات جامد.
• مزایا:
  مناسب برای سیالات خورنده و سرویس‌های تمیز.

۱۱٫ شیر خنک‌کننده فولادی (Steel Cryogenic Valve)

• ویژگی‌ها:
  برای سیالاتی با دمای بسیار پایین (مانند گاز مایع) طراحی شده است.
• کاربردها:
  صنایع گاز طبیعی مایع (LNG) و هلیوم.
• مزایا:
  مقاومت در برابر دمای بسیار پایین.

۱۲٫ شیر کنترل فولادی (Steel Control Valve)

• ویژگی‌ها:
  برای تنظیم خودکار جریان و فشار سیال با استفاده از سیگنال‌های کنترلی.
• کاربردها:
  سیستم‌های صنعتی پیچیده مانند پالایشگاه‌ها و نیروگاه‌ها.
• مزایا:
  عملکرد دقیق و کارایی بالا.

۱۳٫ شیر تخلیه فولادی (Steel Drain Valve)

• ویژگی‌ها:
  برای تخلیه سیالات از خطوط لوله و تجهیزات استفاده می‌شود.
• کاربردها:
  تجهیزات صنعتی، تانکرها و دیگ‌های بخار.
• مزایا:
  کاربرد آسان و مقرون‌به‌صرفه.

انتخاب نوع شیر فولادی به عواملی مانند نوع سیال، فشار کاری، دمای عملیاتی، و نیاز سیستم بستگی دارد. هر نوع شیر برای کاربرد خاصی طراحی شده و استفاده صحیح از آن‌ها باعث افزایش ایمنی و کارایی سیستم می‌شود.