شیر گیت (Gate Valve) چیست؟
شیر گیت (Gate Valve) یا شیر دروازه‌ای، به دلیل وجود دیسک مسطح یا گوه‌ای‌شکل که همانند دروازه مسیر جریان سیال را کنترل می‌کند، نام‌گذاری شده است. این شیرها با حرکت خطی دیسک، جریان سیال را به‌طور کامل قطع یا وصل می‌کنند.
| جزء | توضیح |
|---|---|
| بدنه (Body) | سازه اصلی شیر، معمولاً از چدن، فولاد یا آلیاژهای برنجی ساخته می‌شود. |
| گیت یا دیسک (Gate/Disc) | دیسک مسطح یا گوه‌ای که مسیر جریان را به‌صورت کامل باز یا بسته می‌کند. |
| ساقه (Stem) | انتقال‌دهنده حرکت چرخشی از دسته به گیت؛ ممکن است نمایان یا مخفی باشد. |
| بونت (Bonnet) | پوشش بالایی شیر و محل عبور ساقه؛ با انواع اتصال مختلف بسته به فشار کاری. |
| نشیمن‌گاه (Seat) | سطح تماس دیسک با بدنه جهت آب‌بندی کامل، ساخته شده از فلز یا PTFE. |
| سیستم آب‌بندی ساقه (Packing) | برای جلوگیری از نشتی سیال اطراف ساقه طراحی شده و قابل تنظیم است. |
ساختار و اجزای شیر گیت
بدنه (Body)
بدنه مهم‌ترین بخش شیر گیت است که وظیفه نگهداری تمامی قطعات داخلی را بر عهده داشته و فشار سیستم را تحمل می‌کند. معمولاً از جنس چدن، فولاد کربنی، فولاد ضدزنگ یا آلیاژهای برنج و برنز ساخته می‌شود.
دیسک یا گیت (Gate/Disc)
گیت بخشی مسطح یا گوه‌ای است که به‌صورت عمودی حرکت کرده و مسیر سیال را باز یا بسته می‌کند. در دو نوع اصلی گوه‌ای (برای آب‌بندی بهتر) و موازی (برای مقاومت در برابر ذرات معلق در سیالات دوغابی) عرضه می‌شود.
ساقه (Stem)
ساقه گیت را به دسته یا محرک وصل می‌کند و حرکت چرخشی را به حرکت خطی تبدیل می‌کند. ساقه می‌تواند از نوع Rising Stem (نمایان) یا Non-Rising Stem (مخفی) باشد.
بونت (Bonnet)
بونت، پوشش بالایی شیر است که محل عبور ساقه بوده و سیستم آب‌بندی را در خود جای داده است. انواع بونت شامل پیچ‌شونده (Screw-in)، یونیون (Union) و پیچی/بولت‌شونده (Bolted) برای فشارهای مختلف موجود است.
نشیمن‌گاه (Seat)
نشیمن‌گاه محل تماس دیسک با بدنه است و معمولاً از فلز یا مواد نرمی مانند PTFE ساخته شده است تا آب‌بندی مناسبی را فراهم کند.
آب‌بندی ساقه (Packing/Gland)
برای جلوگیری از نشت سیال از اطراف ساقه از پکینگ و گلد استفاده می‌شود که با فشار مناسب فضای بین ساقه و بونت را آب‌بندی می‌کند.
ویژگی‌های کلیدی شیر گیت
- حرکت خطی (Linear Motion): کنترل مسیر جریان سیال با حرکت عمودی ساده و مطمئن.
- افت فشار کم (Low Pressure Drop): در حالت کاملاً باز، مقاومت کمی در برابر جریان سیال ایجاد می‌کند.
- ایزوله‌سازی کامل (Bidirectional Isolation): توانایی قطع کامل جریان در هر دو جهت.
انواع مختلف شیر گیت
- گوه‌ای (Wedge Gate): برای فشار بالا و آب‌بندی مطمئن.
- موازی (Parallel Gate): برای سیالات حاوی ذرات معلق و دوغابی.
- چاقویی (Knife Gate): برای برش و قطع جریان سیالات غلیظ و دوغابی. مثال : شیر چدنی کشویی چاقویی
کاربردهای شیر گیت
- صنایع نفت و گاز: مناسب برای کنترل جریان در لوله‌های بزرگ.
- شبکه‌های آب‌رسانی و فاضلاب: برای جداسازی بخش‌های مختلف شبکه جهت تعمیر و نگهداری.
- صنایع شیمیایی و پتروشیمی: ایزوله کردن فرایندها در پمپ‌ها و مخازن پرفشار.
- صنایع خلأ و کرایوژنیک: استفاده از شیرهای گیت تمام فلزی برای جداسازی مناطق خلأ.
- صنایع کاغذسازی و معادن: شیرهای چاقویی برای کنترل دوغاب‌های سنگین.
شیرهای گیت را می‌توانید به آسانی و با اطمینان از فروشگاه آنلاین پایش سیال تهیه کنید.
مزایا و معایب شیر گیت
مزایا
- آب‌بندی بسیار خوب و افت فشار ناچیز در حالت باز.
- ساختار ساده با طول عمر بالا و نگهداری کم.
- قابلیت ایزوله‌سازی کامل جریان در دو جهت.
معایب
- نامناسب برای تنظیم دقیق جریان (رگلاژ).
- سرعت پایین‌تر در مقایسه با شیرهای یک‌چهارم دور.
- نیاز به فضای نصب بیشتر به دلیل حرکت عمودی دیسک.
شیر گیت به دلیل ویژگی‌هایی همچون افت فشار پایین، ایزوله‌سازی کامل و دوام بالا گزینه‌ای مناسب برای کاربردهای صنعتی با خطوط لوله بزرگ و فشار بالا است. برای انتخاب شیر مناسب حتماً باید نوع دیسک، جنس بدنه و نوع بونت با توجه به شرایط کاری بررسی شود. همچنین برای خرید مطمئن و تخصصی، مراجعه به فروشگاه آنلاین پایش سیال توصیه می‌گردد.
